15. Εν κατακλείδι

Η διαίρεση του διαπασών σε 53 μέρη δίνει την πιο ακριβή προσέγγιση στα διάφορα διαστήματα που προκύπτουν ως λείμματα αν δεχτούμε την ύπαρξη του διαστήματος 3/2 και την χρήση του στην κλίμακα. Αυτά τα διαστήματα και η αντιστοιχία τους σε μόρια είναι.

Μόρια
Διάστημα
1 Πυθαγόρειο κόμμα
2
Εναρμόνια δίεση (τοις πολλοίς αδύνατο να αποδοθεί)
3 Χρωματική δίεση (1/3 του τόνου)
4 Λείμμα (Πυθαγόρειας κατατομής του κανόνα)
5 Αποτομή
6 Ελάχιστος τόνος (2/3 του τόνου)
7 Ελάσσων τόνος
8 Φυσικός τόνος
9 Μείζων τόνος
13 Τριημίτονο
22 Διατέσσερα (4Κ ή Συλλαβή κατά τους Αρχαίους)
31 Διαπέντε (5Κ ή Διοξεία κατά τους Αρχαίους)
53 Διαπασών (8Κ ή οκτάβα)

Οι δυνατές τριφωνίες (συλλαβές) που το σύστημα μπορεί να δημιουργήσει είναι πολλές. Έχοντας στο μυαλό μας το «παν μέτρον άριστον» των αρχαίων μπορούμε να αναφέρουμε τις εξής:

Εναρμόνιες τριφωνίες

2 18 2 (πυκνό ίσο με ένα λείμμα – Πολύ δύσκολη παραλλαγή Σπάθης)

3 17 2 (πυκνό ίσο με μια αποτομή – Δύσκολη παραλλαγή Σπάθης)

Χρωματικές τριφωνίες

3 16 3 (Το πυκνό αυτό δείχνεται στην Σπάθη ως Δη# 3 Κε 3 Ζωb)

4 15 3 (πλ Β’ Ήχου κατά την Πατριαρχική Επιτροπή αν ακολουθήσουμε τα διαστήματα που δίνει)

4 14 4

4 13 5 (πυκνό ίσο με μείζων τόνο - πλ Β’ κατά τον Καρά καθώς λέει 5,5 - 18 – 6,5)

6 13 3 (πυκνό ίσο με μείζων τόνο - πλ Β’ κατά τον Χρύσανθο)

5 12 5 (πτολεμαϊκά ενδιαφέρων ως 16/15 - 7/6 - 16/15)

6 12 4

6 11 5 (το πυκνό ισούται με μισή συλλαβή άρα μπορεί να θεωρηθεί και διατονική τριφωνία)

Διατονικές τριφωνίες

6 11 5 (Β’ ήχου κατά Καρά καθώς λέει 7,5 – 14 – 6,5)

6 10 6 (πιθανή για Β’ ήχο κατά Χρύσανθο καθώς λέει «ελάχιστος …?….ελάχιστος»)

7 10 5

7 9 6 (πιθανή για Β’ ήχο κατά Χρύσανθο καθώς αναφέρει μείζων τόνο ανάμεσα)

9 7 6 (το δικό μας διατονικό γένος)

7 8 7

8 7 7

9 8 5 (Δημιουργεί την φυσική κλίμακα του Γρηγοριανού μέλους και της Δυτικής φωνητικής και οργανικής πολυφωνίας – πτολεμαϊκά ενδιαφέρων ως 9/8 – 10/9 – 16/15)

8 9 5

9 9 4 (Προκύπτει η αρχαία κλίμακα του Πυθαγόρα με μείζονες τόνους και λείμματα)

Όλες οι παραπάνω τριφωνίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν και στον τροχό και στο διαπασών σύστημα.

Στο τελευταίο, μάλιστα, μπορούμε να κάνουμε και συνδυασμούς. Έτσι, όταν για παράδειγμα ο πλ Α’ χρησιμοποιεί την εναρμόνια φθορά βαδίζει στην κλίμακα

Πα 7 Βου 6 Γα 9 Δι 9 Κε 4 Ζω 9 Νη 9 Πα

Στην εκκλησιαστική μουσική που θα πρέπει να είναι η πιο αυστηρή μάλλον πρέπει να αποφεύγουμε τα 8 και τα 5 μόρια (10/9 και 16/15) καθώς προτείνουν και οι δάσκαλοι του νέου συστήματος γραφής και φαίνεται ότι τα πιο κατάλληλα είναι τα εξής λαμβάνοντας υπόψη τον Χρύσανθο, την Επιτροπή, τον Καρά και το όργανο ελέγχου της εργασίας αυτής που είναι ένας ταμπουράς μήκους χορδής 68 cm.

Διατονικό γένος :

Νη 9 Πα 7 Βου 6 Γα 9 Δι 9 Κε 7 Ζω 6 Νη

Χρωματικό γένος πλ Β’ :

Πα 6 Βου 13 Γα 3 Δι 9 Κε 6 Ζω 13 Νη 3 Πα

Χρωματικό γένος Β’ ήχου :

Νη 7 Πα 9 Βου 6 Γα 9 Δι 7 Κε 9 Ζω 6 Νη
ή
Νη 6 Πα 10 Βου 6 Γα 9 Δι 6 Κε 10 Ζω 6 Νη

Εναρμόνιο γένος Γ’ ήχου :

Νη 9 Πα 9 Βου 4(2) Γα 9 Δι 9 Κε 4 Ζω 9 Νη

(Με τον Βου να δέχεται έλξη και να πλησιάζει στα 2 μόρια τον Γα)

 

|………||………||….||………||………||………||….||………||………||….||………||………||………||….|


Επιστροφή στην κορυφή